عوامل اثرگذار بر تصمیم گیری در سازمان

(تفاوت های فردی و قیود سازمانی)

تفاوت های فردی

تصمیم‌گیری در واقعیت با ویژگی های مانند منطق محدود، خطاهای تصمیم‌گیری، تعصبات و باورهای معمول و استفاده از حس و شهود تعریف می‌شود.

به این معنی که همه این عوامل در تصمیم گیری موثرند اما شاید چندان شناخته نشوند و فرد از دخالت این عوامل کاملا بی خبر است

به عنوان مثال اغلب تصمیمات ما بر پایه احساس و شهود گرفته می شود اما ما فکر می کنیم که بسیار منطقی تصمیم گرفتیم.

ما به راحتی تحت تاثیر احساسات، ماشین، خانه، لباس مورد علاقه ، فرد مورد علاقه و یا بسیاری از انتخاب های مهم و یا غیر مهم زندگی مان را انجام می دهیم اما غافل از اینکه تا چه حد تحت تاثیر احساسیم.

رابینز در رفتار سازمانی تفاوت های فردی را به دو قسمت شخصیت و جنسیت تقسیم می کند.

شخصیت

مطالعات انجام شده نشان می دهد که شخصیت بر تصمیم گیری تاثیر گذار است.

شخصیت توفیق طلب

چنین شخصیت هایی از شکست متنفرند  و به امید پیروز شدن تعهدات خودشان را تشدید می کنند.

شخصیت وظیفه شناس

افراد وظیفه شناس تمایل دارند بهترین کار را برای سازمان خود انجام دهند.

شخصیت با عزت نفس بالا

احتمال اینکه از خودشان جانبداری کنند و خطاهایشان را به گردن دیگران بیندازند بالاست چون این افراد به شدت دوست دارند عزت نفس شان را حفظ کنند و در نهایت افتخار موفقیت ها را برای خود حفظ می‌کنند.

جنسیت

جنسیت بر تصمیم‌گیری موثر است.پژوهش ها نشان داده زنان تصمیمات خود را بیش از مردان تجزیه و تحلیل می‌کنند.

احتمال تعمق زنان از مردان بیشتر است.مطالعات بیست ساله نشان می دهد که زنان نسبت به مردان وقت بیشتری را برای تحلیل گذشته، حال و اینده صرف می‌کنند.

احتمال آنکه مسئله را قبل از تصمیم گیری بیش از اندازه تجزیه و تحلیل کرده و حتی بعد از اتخاذ تصمیم، مجدداً آنرا بررسی کنند هم بیشتر است.

جنبه مثبت این وضعیت آن است که مسئله با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گرفته و راه حل مناسبتری برای آن انتخاب خواهد شد.

اما از طرفی با این کار حل مسئله دشوارتر شده، احتمال ناراحتی به دلیل اشتباهات گذشته افزایش یافته و شانس افسردگی بالا می‌رود.

کما اینکه همینطور هم هست؛

زنان نسبت به مردان جدی تر و عمیق تر به مسائل نگاه می‌کنند و گاهی این تعمق و ماندن در مساله باعث بروز مشکلاتی چون افسردگی  می‌شود.

( در ارتباط با مورد آخر باید اشاره کنیم که احتمال افسرده شدن زنان دو برابر مردان است و مسائل بیشتری برای تعمق دارند).

قیود سازمانی

سازمانها هم ممکن است تصمیم‌گیران را مقید کنند و در مدل تصمیم‌گیری منطقی‌شان انحرافاتی ایجاد کنند.

به عنوان مثال مدیران در تصمیم گیریهای خود سیستم پاداش و ارزیابی عملکرد سازمان را در نظر می‌گیرند و خود را با قوانین رسمی سازمان تطبیق داده و به قیود زمانی سازمان متعهد میمانند.

تصمیمات قبلی هم به عنوان رویه های مورد قبول تصمیمات جدید را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

ارزیابی عملکرد

سازمان ها و مدیران معیارهایی برای ارزیابی عملکرد پرسنل و مدیران زیردست دارند.

این معیارها تصمیمات آنها را به شدت تحت تأثير قرار می‌دهد.

اگر باور مدیر یکی از بخشها این باشد که وقتی انتقادی به گوشش نمی‌رسد بدین معنی است که واحدهای تولیدی تحت نظارت او به بهترین شکل عمل می‌کنند، جای تعجبی ندارد که با تمام وجود تلاش کند تا اطلاعات منفی به گوشش نرسد.

سیستم پاداش

رفتاری که  سازمان با کمک آن و با تغییر در دستمزد پرداختی به فرد، او را مورد تشویق قرار می‌دهد، در تصمیم‌گیریهای فرد نمود پیدا میکند.

به عنوان مثال اگر سیستم پاداش سازمان،ریسک گریزی را تشویق کند احتمال اتخاذ تصمیمات محافظه کارانه در مدیران افزایش می‌یابد.

رابینز به این نمونه ها، به عنوان مثال در رفتار سازمانی اشاره می کند:

به عنوان یک نمونه؛ شرکت جنرال موتورز از دهه ۱۹۳۰ تا اواسط دهه ۱۹۸۰ به مدیرانی ترفیع و پاداش می‌داد که عملکرد کم خود را حفظ کرده و از چالش پرهیز می‌کردند نتیجه این شد که مدیران جنرال موتورز با شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت مشکلات دشوار و انتقال مناقشات به کمیته ها خود را با وضعیت شرکت تطبیق دادند.

دیوید گنزالس، مدیر شیفت یکی از رستورانهای تاکوبل در سن آنتونیوی تگزاس، به تشریح مقررات رسمی قیودی پرداخته که در کار خود با آنها روبرو است برای هر تصمیمی که میخواستم بگیرم قوانین و مقرراتی وجود داشت؛

از روش درست کردن نان مکزیکی گرفته تا اینکه چه زمانی باید اتاق استراحت نظافت شود. در کار من آزادی زیادی وجود ندارد.

البته فقط دیوید نیست که چنین شرایطی دارد همه سازمانها، از کوچک گرفته تا بزرگ، قوانین و سیاست‌هایی وضع کرده‌اند تا تصمیمات بر اساس برنامه مشخصی اتخاذ شده و رفتار همه تا حد ممکن یکسان باشد.

البته با این کار انتخابهای پیش روی تصمیم‌گیران محدود خواهد شد.

همانند قوانین و سیاست های دست و پا گیری که آزادی پرسنل را سلب کرده و خلاقیت و نوآوری را شدیدا کم می‌کند.

قیود زمانی تحمیلی از سیستم

سازمانها ضرب العجلهایی را بر تصمیم گیری تحمیل می‌کنند.

به عنوان مثال ممکن است لازم باشد گزارش توسعه محصول جدید روز اول هر ماه برای بررسی به کمیته اجرایی ارائه شود.

تقریباً برای همه تصمیمات مهم ضرب العجلی وجود دارد.

این شرایط باعث میشود تصمیم گیرنده تحت فشار زمانی قرار گرفته و اگر نگویم جمع آوری همه اطلاعات قبل از سررسید غیر ممکن می‌شود، اما حداقل این کاربسیار دشوار خواهد شد.

سوابق قبلی

تصمیماتی که در گذشته اتخاذ شده باعث میشود بسیاری از گزینه های فعلی کنار گذاشته شوند؛

به عبارت دیگر تعهدی که از قبل ایجاد شده باعث میشود برای تصمیمات فعلی قیودی به وجود آید.

این واقعیت را همه میدانند که بزرگترین عامل در تعیین بودجه امسال بودجه سال قبل است.

برنامه بازاریابی شرکت به برنامه سال قبل وابسته است

تولید محصول جدید به محصولات قبلی و میزان فروش آن ها بستگی دارد.

تصمیماتی امروز گرفته میشوند، به شدت تحت تأثير تصمیماتی قرار دارند که سال گذشته گرفته شدند.